Od dnia akcesji do UE dostępnych jest 13 linii kredytów preferencyjnych przeznaczonych na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym, usługach dla rolnictwa oraz w działach specjalnych produkcji rolnej. Kredyty udzielane są ze środków własnych banków współpracujących z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Istnieje wykaz działalności na podstawie którego dana inwestycja może być wspomagana dopłatami ARiMR do oprocentowania. Według niego pszczelarze mogą starać się o uzyskanie kredytów preferencyjnych jako: –

• podatnicy działów specjalnych produkcji rolnej (pasieki powyżej 80 pni),
• posiadacze pasiek towarowych z produkcją nastawioną na: miód (również z dodatkiem innych produktów pszczelich), wosk pszczeli, pyłek kwiatowy, kit pszczeli, mleczko pszczele i jad pszczeli,
• hodowcy matek pszczelich,
• rolnicy prowadzący uprawy rolne połączone z chowem pszczół czyli tzw. „działalność mieszaną”, w której stopień specjalizacji nie przekracza 66% w jednej dziedzinie,
• producenci miodów pitnych,
• producenci artykułów z wosku pszczelego np. świec lub figurek z wosku pszczelego.

Starać się o kredyt mogą osoby fizyczne, posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, z wyłączeniem emerytów i rencistów, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Kredyty mogą być szczególnie korzystne dla pszczelarzy chcących utworzyć lub powiększyć swoje gospodarstwo rolne. Za gospodarstwo rolne uznaje się gospodarstwo o powierzchni co najmniej 1 ha użytków rolnych a producentem rolnym (rolnikiem) jest osoba fizyczna, prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej prowadząca na własny rachunek działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym na terenie Polski. Pszczelarze mimo, iż prowadzą działalność rolniczą napotykają na problemy w uzyskaniu niektórych funduszy przeznaczonych dla rolników ponieważ nie są właścicielami ziemi użytkowanej rolniczo, nie są tym samym, właścicielami gospodarstwa rolnego. W rozwiązaniu tych trudności mogą pomóc linie kredytowe na zakup gruntów rolnych, bardzo popularne po akcesji do UE.

Kredyty inwestycyjne oraz cele na które można je wykorzystać są następujące (w nawiasach podano symbol poszczególnych linii kredytowych):

• kredyt na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa (IP);
• kredyt na utworzenie lub urządzenie gospodarstw rolnych przez osoby, które nie przekroczyły 40 roku życia (MR);
• kredyt na zakup gruntów rolnych: w celu powiększenia gospodarstwa rolnego (KZ/01) lub w celu utworzenia nowego gospodarstwa (KZ/02);
• kredyt na utworzenie lub urządzenie gospodarstwa rolnego w ramach programu osadnictwa rolniczego na gruntach Skarbu Państwa: o dopłatach jak przy kredytach inwestycyjnych (OR/IP), jak przy kredytach branżowych (OR/BR) i dla młodych rolników (OR/MR);
• kredyt na zakup nieruchomości rolnych przeznaczonych na utworzenie (GR/01) lub urządzenie gospodarstwa rodzinnego (GR/02);
• kredyt na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych, w zakresie nowych technologii produkcji w rolnictwie, zapewniających wysoką jakość produktu (NT/01) lub w zakresie dostosowania produkcji zwierzęcej do wymogów sanitarnych, ochrony środowiska i utrzymywania zwierząt (NT/02) oraz spełniające oba te cele (NT/03);
• kredyty branżowe: realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych w ramach „Branżowego programu wspólnego użytkowania maszyn i urządzeń rolniczych”: dla gospodarstw rolnych (BR/10r), dla działów specjalnych (BR/10d) i dla podmiotów świadczących usługi m. in. związane z chowem i hodowlą zwierząt (BR/10u);
• kredyty „klęskowe” na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej znajdujących się na obszarach dotkniętych klęskami żywiołowymi: kredyty na przedsięwzięcia inwestycyjne w gospodarstwach (KL/01/r) i działach specjalnych (KL/01/d).

Podstawowe elementy ubiegania się o kredyt, niezależnie od linii kredytowej, obejmują:

• sporządzenie planu przedsięwzięcia inwestycyjnego,
• uzyskanie pozytywnej opinii Ośrodka Doradztwa Rolniczego właściwego dla miejsca realizacji przedsięwzięcia,
• złożenie w Banku współpracującym z ARiMR wniosku o kredyt wraz z planem przedsięwzięcia , pozytywną opinią ODR oraz kompletem dokumentów wymaganych przez Bank.

ARiMR zadecydowała, że 2005 r. limity pieniężne zostaną przyznane 18 bankom, współpracującym z Agencją. Maksymalny okres spłaty kredytu w zależności od linii kredytowej, wynosi od 8 do 20 lat, w tym karencja w spłacie kapitału od 1 roku do 3 lat. Oprocentowanie płacone przez kredytobiorcę również zależy od linii kredytowej i nie może być niższe niż 1%, 1,2%, 2% lub 3% w skali roku. Maksymalna kwota kredytu zależy od rodzaju przedsięwzięcia, nie może jednak przekraczać70%-90% wartości przedsięwzięcia, i w zależności od linii kredytowej wynosi od 4 do 16 mln zł.

Na zabezpieczenie spłat kredytów inwestycyjnych mogą być udzielane poręczenia lub gwarancje. Poręczenia są udzielane na określony termin, do wysokości 60% wykorzystanej kwoty przyznanego kredytu wraz z odsetkami, nie więcej jednak niż 1 mln zł. Gwarancje są również udzielane na określony termin do wysokości 1 mln zł. Udzielenie poręczenia lub gwarancji następuje na podstawie umowy zawartej na piśmie między Agencją a wnioskodawcą.

Wybrałam dwie linie kredytowe w dużej mierze odpowiadające specyficznym potrzebom i preferencjom pszczelarzy. Są to:

Kredyt na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa, (Symbol IP) >>

O kredyt mogą ubiegać się osoby fizyczne z wyłączeniem emerytów i rencistów, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Kredyt może zostać przeznaczony na sfinansowanie następujących nakładów:

• budowa, rozbudowa i modernizacja budynków w gospodarstwach, przetwórniach oraz zakładach usługowych oraz zakup wyposażenia i urządzeń służących m. in. do:
  – konfekcjonowania miodu dla potrzeb jego producentów,
  – prowadzenia badań jakości, skupu i konfekcjonowania miodu, wosku i innych produktów pasiecznych przez podmioty zajmujące się ich przetwórstwem,
• zakup stada podstawowego oraz środków obrotowych niezbędnych na uruchomienie pierwszego cyklu produkcyjnego,
• zakup (lub budowa) budynku mieszkalnego, maszyn, działek rolnych,
• zakup samochodów wyłącznie dla potrzeb związanych z produkcją w działach specjalnych produkcji rolnej.

Kredyty na utworzenie lub urządzenie gospodarstw rolnych lub działów specjalnych produkcji rolnej przez osoby, które nie przekroczyły 40 roku życia (Symbol MR) >>

O kredyt mogą ubiegać się osoby fizyczne, które nie przekroczyły 40 roku życia i posiadają wykształcenie rolnicze lub mają udokumentowany 3-letni okres pracy w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej. Mogą być rencistami, o ile prawo do renty ustalone zostało z tytułu częściowej niezdolności do pracy na podstawie przepisów innych niż przepisy o ubezpieczeniu społecznym rolników i ale nie mogą być emerytami.

Udokumentowaniem 3-letniego okresu pracy w gospodarstwie rolnym może być:

• zaświadczenie z KRUS stwierdzające okres płatności składki lub z Urzędu Gminy o posiadaniu gospodarstwa rolnego i płaceniu podatku rolnego,
• zaświadczenie Urzędu Skarbowego o płaceniu podatku od działów specjalnych produkcji rolnej,
• oświadczenie rodziców bądź innych osób, które prowadzą lub prowadziły gospodarstwo rolne, o co najmniej 3-letnim okresie pracy w gospodarstwie.

W ramach przedsięwzięcia inwestycyjnego polegającego na utworzeniu lub urządzeniu gospodarstwa rolnego (MR/01, MR/02) i działu specjalnego produkcji rolnej (MR/01d, MR/02d) kredyt może zostać udzielony na podobne cele jak w przypadku linii kredytów IP.
Kredyt może zostać udzielony na inwestycje dające kredytobiorcy i jego rodzinie podstawowe źródło utrzymania. Zakup gruntów rolnych w celu urządzenia gospodarstwa rolnego mającego powierzchnię ogólną co najmniej 1 ha lub powierzchnię użytków rolnych nie mniejszą niż 1 ha przeliczeniowy, musi doprowadzić do powstania gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej od średniej w danym województwie Jednak w przypadku działów specjalnych produkcji rolnej minimalna powierzchnia może być mniejsza od średniej w danym województwie.

Powyższe kredyty mogą być udzielone na inwestycje w gospodarstwach w których są lub będą prowadzone następujące działalności:

• Chów i hodowla zwierząt w tym: chów i hodowla pszczół; produkcja miodu i innych produktów pszczelarskich (IP/01, IP/06, MR/01, MR/O1r, MR/02r )
• Uprawy rolne połączone z chowem zwierząt, tzw.”działalność mieszana”(IP/01, IP/06,MR/01, MR/O1r,MR/02r )
• Działalność usługowa związana z chowem i hodowlą zwierząt (IP/03)
• Produkcja pasz dla zwierząt gospodarskich(IP/02)
• Produkcja miodów pitnych (IP/02)
• Produkcja innych wyrobów, np. produkcję artykułów z wosku pszczelego (IP/02)
• Działalność weterynaryjna w zakresie zwierząt gospodarskich (IP/03)
• Działy Specjalne Produkcji Rolnej: pasieki powyżej 80 rodzin (IP/04, IP/06, MR/01d,MR/02d )

Przedsięwzięcia inwestycyjne mogą być realizowane wyłącznie w jednostkach własnych lub dzierżawionych w okresach wieloletnich tzn. na okres dłuższy niż 3 lata. Różnica między wartością inwestycji, a kwotą udzielonego kredytu stanowi udział własny kredytobiorcy. Posiadanie udziału własnego musi zostać udokumentowane przez inwestora przed podpisaniem umowy kredytu. Wysokość wkładu własnego dla inwestycji planowanych w gospodarstwach rolnych wynosi 20%, natomiast dla działów specjalnych 30%.

Oprocentowanie kredytu jest zmienne. Kredytobiorca płaci oprocentowanie w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy oprocentowaniem kredytu, a wysokością zastosowanych przez ARiMR dopłat , nie niższej jednak niż 3%(IP) i 1,2%(MP) w stosunku rocznym. Kredyt może być udzielony maksymalnie na 8 lat (IP) i 15 lat (MP) z możliwością zastosowania 2-letniej karencji w spłacie kapitału.

Kwoty kredytów nie mogą przekroczyć:

• 80 % wartości nakładów inwestycyjnych w gospodarstwach rolnych, nie więcej jednak niż 4 mln zł (IP/01, IP/05, IP/06, >> linie MR >>,
• 70% w przetwórstwie rolno-spożywczym, nie więcej jednak niż 8 mln zł (IP/02) >> ,
• 70% na usługi dla rolnictwa, ale nie więcej jednak niż 4 mln zł (IP/03) >> ,
• 70 % na działy specjalne produkcji rolnej, do 8 mln zł (IP/04, MR/01d, MR/02d)

Gdzie szukać informacji…?

Pierwsze kroki powinno się skierować do najbliższej instytucji Doradztwa Rolniczego w celu uzyskania wstępnej oceny naszego przedsięwzięcia, jego uzasadnienia ekonomicznego oraz zakresu w jakim spełniamy wymogi danej linii kredytowej. Szczegóły udzielania kredytów inwestycyjnych oraz listę banków znaleźć na stronie internetowej ARiMR, Warto też zajrzeć na stronę Centrum Doradztwa Rolniczego, by odnaleźć adresy podległych mu ośrodków i informacje dotyczące kierunków aktualnych działań.

Katarzyna Wieteska

Powyższy tekst został napisany na podstawie cyklu artykułów zamieszczonych

w 2005 r. w numerach 4 i 5 miesięcznika „Pszczelarstwo”