Żuczek ulowy – co dalej?

Artykuł stanowi próbę posumowania dotychczasowej wiedzy na temat walki z ewentualną inwazją żuczka ulowego (Aethina tumida) na teren Polski. Proponuje sposoby zachowania się wobec problemu, przeciwdziałanie i reakcję w przypadku zaistnienia problemu w konkretnej pasiece.

Zadaniem artykułu nie jest wywoływanie paniki wśród polskich pszczelarzy i wyolbrzymianie problemu, z uwagi jednak na sposób i szybkość rozprzestrzeniania się żuczka ulowego należy mieć się na baczności, w interesie każdego pszczelarza jest przyswojenie sobie przynajmniej podstawowych wiadomości i zasad postępowania.

Prewencja i obrona

Działanie leżące poza indywidualnymi możliwościami pszczelarzy

• ograniczenie do minimum importu matek, a szczególnie pakietów (prywatny import), poddanie importu szczególnemu nadzorowi sanitarnemu,
• kontrola sanitarna pasiek wędrownych,

Najważniejszym czynnikiem w zwalczaniu inwazji żuczka ulowego jest wczesne wykrycie rozpoznanie objawów.
Te informacje pozwolą nam na podjęcie pewnych czynności mogących przyczynić się do wczesnego wykrycia i wstępnej walki z żuczkiem ulowym, co robić:

• dokładnie sprawdzać otoczenie ula, czy wśród owadów nie ma dorosłych osobników, potrafią one bowiem dobrze latać i w poszukiwaniu żywiciela przemierzają do kilkunastu kilometrów dziennie,
• szczególną ostrożność zaleca się w pasiekach znajdujących się na glebach lekkich, piaszczystych, takie gleby są najbardziej optymalne do przepoczwarzania się,
• samice składają jaja w szparach i mało dostępnych miejscach ula, na plastrach z miodem i czerwiem, w miejscach gdzie znajduje się pyłek. Samica składa w sprzyjających warunkach do 1000 jaj,
• utrzymywać w ulu tylko silne rodziny,
• nie osadzać rojów niewiadomego pochodzenia,
• utrzymywać czystość i higienę w ulu, w pomieszczeniach na sprzęt i narzędzia pasieczne jak i w całej pasiece,
• unikać przekładania plastrów z rodzin słabych do silnych,
• usuwać lub łączyć słabe rodziny z silnymi, zmniejszenie stresu i zwiększenie żywotności rodziny,
• odwirowywać plastry najszybciej jak to jest możliwe,
• usuwanie i niszczenie starych ramek, resztek plastrów, wosku i innych pozostałości mogących stać się podstawą bytowania żuczka ulowego,
• stosowanie wkładek z tektury falistej na dnie lub dennicy ula i przeglądanie jej przy każdej kontroli rodzin w poszukiwaniu dorosłych osobników (skłonność do chowania się w szparach),
• przeglądanie szpar w ulu a szczególnie miejsc pod górnymi listewkami ramek,
• sprawdzanie dennic ula w czasie ciepłych dni, w tym czasie przebywają tam dorosłe osobniki (w dni chłodne przenoszą się do kłebu),
• stosowanie różnego rodzaju pułapek mających na celu przerwanie cyklu rozwojowego ze stadium larwalnego do dorosłego osobnika który odbywa się już w glebie.

I jeszcze garść porad z broszury niemieckiego Ministerstwa Ochrony Konsumenta dostępnej w internecie:

www.buckfast-niedersachsen.de/beutenkaefer.pdf.

Praktyczne porady:

Przeszukanie ula

Zdejmij daszek i połóż go obok do góry nogami. Zdejmij, jeżeli jest, nadstawkę miodową i ewentualnie górny korpus i postaw je na odwrotnie położonym daszku. Po kilku minutach przenieś te części i obszukaj wewnętrzną stronę daszka.
Podczas otwierania ula małe żuki ulowe szybko uciekają od światła. Wypatruj, czy widać je, jak uciekają z plastrów lub biegają po daszku lub dennicy.
Przy ciepłej pogodzie małe żuki ulowe przebywają najczęściej na dennicy, jak jest zimno, to chronią się do wnętrza kłębu pszczół.
Typowe miejsce składania jajek znajdziesz najczęściej w szparach ula, szczególnie pod górnymi listewkami ramek. Larw szukaj tez w plastrach i na dennicy.
Stosowanie wkładek

Prostą metodą do stwierdzenia obecności małego żuka ulowego jest włożenie na dno wkładki z tektury falistej. Wykorzystuje się przy tym skłonność żuka do chowania się w szparach.
Usuń najpierw górną część papieru z falistego kartonu, żeby odkryć fałdy.
Wlóż karton fałdami do góry w tyle, na dno ula. Możesz też użyć pofałdowanego plastyku, dłużej się trzyma. br>Przy każdej kontroli rodzin przeszukuj wkładkę i dennicę na obecność dorosłych żuków a szpary przejrzyj, czy nie ma jajek.
Jeżeli masz dennice z metalową siatką, to podłóż wkładkę pod spod, jeżeli oczka siatki są co najmniej 3,5 mm.
Jeżeli jednocześnie sprawdzasz opad warrozy, to wkładka może pokrywać tylko część dennicy.

Na zakończenie

Na dzień dzisiejszy nie są dostępne środki chemiczne, brak również opracowanego jednolitego programu mającego na celu walkę ze szkodnikiem.

Z każdym podejrzeniem o wykryciu obecności szkodnika w swojej pasiece należy zwracać się do powiatowego lekarza weterynarii, jego obowiązkiem jest udzielenie pomocy w przypadku faktycznego istnienia zagrożenia.

Opracowanie i tłumaczenie:
Edyta Tański
Aleksander Biegus