Grudzień jest tym miesiącem, kiedy to pszczelarz w pasie­ce nie ma nic do roboty, a większość wolnego czasu z przyjemnością powinien spędzić w warsztacie, gdzie po­winien wykonywać wszystkie prace uzupełniając w sprzęt swoją pasiekę.

Na niektóre z tych prac w okresie lata nie ma po prostu czasu, a różne sytuacje, jakie powstają pokazują nam ja­kiego to i w jakiej ilości sprzętu nam brakuje. Czasem mamy do czynienia z taką sytuacją rzadko, raz na pewien czas i tu można by wymienić dla przykładu zdarzający się raz na kilka lat duży pożytek spadziowy. Mamy wtedy do czynienia z pożytkiem dochodzącym do 6-7 kg dziennie. Oczywistym jest, że w ulach standardowo wyposażonych tzn. w 1 lub najwyżej dwie nadstawki dobra rodzina zale­wa je w ciągu 3-4 dni. Jeżeli w tym czasie pszczelarz nie doda im kolejnej nadstawki lub w inny sposób nie udo­stępni im miejsca na składanie surowca spadziowego ma­my do czynienia z ewidentną stratą z tego tytułu. Straty te mogą być bardzo wysokie i co gorsze, następna sytuacja tego typu może nie powtórzyć przez kilka lat. Chciałbym na tym przykładzie pokazać jak ważną rzeczą jest, aby sytuacje, które pojawiają się w naszych warun­kach nie tak rzadko – nie zaskoczyły pszczelarza. Opłaci się posiadać po 3-4 nadstawki na każdy ul. Gdyby nawet miały one 2-3 lata być nieużywane i leżeć w magazynie to moment, kiedy będą one potrzebne i dzięki posiadaniu ich pszczoły przyniosą kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt kilogramów więcej miodu, opłaci się nie tylko ich war­tość, ale także koszt ich przechowywania. W tym momencie chciałbym uspokoić tych, którzy by myśleli, że konieczne byłoby także przechowywanie dla tych nadstawek kompletu zabudowanych ramek. Wystar­czy bowiem mieć ramki puste, do których w chwili po­trzeby zdążymy wprawić węzę. Taka nadstawka z samą węzą dodana pomiędzy gniazdo a podniesioną do góry nadstawkę z miodem przy istnieniu pożytku 3-6 kg jest natychmiast odbudowywana. Należy jednak pamiętać, aby ramki z plastrami, które nie były czerwione wycofać z magazynów miodowych najpóźniej w pierwszych dniach sierpnia. W tym czasie można już zaobserwować zjawi­sko, że pszczoły omijają w składaniu miodu ramki z pla­strami tzw. dziewiczymi. Ważne też jest, aby ramki z ta­kimi plastrami, a zalane miodem wirować natychmiast po wyjęciu z ula.

O ile miód w takich plastrach oziębiłby się, będą kłopoty z jego wywirowaniem i niektóre plastry uległyby wyła­maniu. Natomiast trzeba tu zaznaczyć, że odbudowywane w czasie silnego pożytku plastry są bardzo dobre ponie­waż nie posiadają komórek przerobionych na trutowe, co ma miejsce podczas odbudowywania węży w gnieździe. Możemy, więc pozostawić takie plastry i użyć ich na wio­senne poszerzanie gniazd, a przeznaczyć do wytopu część plastrów starych i wadliwych.

Zachęcam więc do wykonywania w okresie zimy dodat­kowo przynajmniej jednej, a nawet dwóch nadstawek dla każdej rodziny. Oczywiście konstrukcja ula powinna pozwalać na takie powięk­szenie jego pojemności, a więc jasno wynika z tego, że na zmienne pożytki, w któ­rych wiodącym jest pożytek spadziowy nie nadają się konstrukcje uli o ściśle określonej pojemności, czy wszelkie takie, gdzie nad­stawki wchodzą w określoną przestrzeń poddasza, które nieraz jeszcze bywa zamy­kane na zawiasach i skoblu. Chcąc więc wyposażyć pa­siekę w ule pozwalające na wykorzystanie różnorakich pożytków należy wprowa­dzić ul, który pozwoli na taką właśnie gospodarkę pasieczną. Oczywiście wie­lu, zwłaszcza starszych wiekiem pszczelarzy ciężko zmobilizować do zmian, jeśli przez wiele lut przyzwyczaili się do czasem w różny spo­sób odziedziczonych pasiek

i ich sposobów gospodarowania. O ile nawet nie podejmą oni trudu przystosowania swoich pasiek do wymogów racjonalnej gospodarki na terenach spadziowych, to po­winni mieć świadomość, że często niezadowalające efekty Swojej pracy mogą mieć właśnie z tego powodu. A straty z powodu niewłaściwej konstrukcji ula, jak rów­nież z powodu łączenia pszczelarstwa z innymi zajęciami zawodowymi mogą być ogromne. Jako przykład chciał­bym podać obserwacje prowadzone we własnej pasiece przez ostatnie 12 lat jako. że przez taki okres gospodaruję na tych terenach gdzie spadź jest najczęściej głównym pożytkiem miodowym, W ciągu tego okresu były cztery Lata kiedy mieliśmy do czynienia z dobrym pożytkiem pozwalającym na uzyskanie wysokich zbiorów miodu spadziowego. W kolejne więc sezony dobrej spadzi za­skakiwał mnie moment, kiedy to z różnych przyczyn nie byłem w stanie nadążać za pszczołami i przybytkiem do ula.

Nie mogąc na gorąco wiele zaradzić chciałem chociaż wiedzieć ile traciłem przez fakt, że nie mogłem dodać 3 lub 4 korpusu, ze nic zdążyłem wywirować 30-40 zalanych nadstawek bo trzeba było iść do pracy itd. itp. Wy­bierałem więc losowo rodzinę w pasiece, którą starałem się obsługiwać lak jak wskazywały na to warunki, a więc; wirować gdy miała pełno, dodawać miejscu pod dostat­kiem, zapewnić dobrą wentylację ud. 1 okazywało się, że wydajność takiej rodziny wiele prze­wyższała średnią jaką uzyskiwałem w te lata w pasiece rzędu 60-kg uli.

I tak w roku 1986 przy wydajności średniej 6Okg. rodzina obsługiwana wg. mnie optymalnie dala 148 kg, w 1988 r.

przy średniej 56 kg, rodzina kontrolna dala 137 kg. w 1992 r. przy średniej 52 rodzina kontrolna dala 130 kg. a w roku

1994 przy 80 ulach i średniej 35 kg. rodzina kontrol­na dalii 160 kg. Nic są to dane naciągane po to żeby kogoś zachwycić i zachęcić do pszczelarstwa, niemniej są one nil tyle wymowne i zachęcające, aby siąść i przeliczyć, że kiedy kilką lub kilkanaście dni w sezonie decyduje o tym ile miodu wy wirujemy w sezonie, warto na ten czas posiadać potrzebny sprzęt, aby przynajmniej z lej strony zapewnić pszczołom warunki do właściwego zebrania tego co znajduje się w przyro­dzie.

Ze względu na objętość artykułu przykład kon­strukcji ula odpowiadające­go stawianym wyżej wy­maganiom podam w kolej­nym miesięcznym spotka­niu.

Czesław Jung